जनयुद्ध र जनआन्दोलनमा जनताले गरेको बलिदान र त्यागले ल्याएको गणतन्त्र, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता, समानुपातिक समावेशीतालगायत संविधानमा ब्यबस्था गरिएका सामाजिक न्यायका विरुद्ध विभिन्न बहानामा सडकबाट चर्को आवाज उठ्दै जानू राष्ट्रका लागि कदापि शुभसंकेत होईन ।
देशभक्त नेपालीले त्यत्रो खुनपसिना बगाएर ल्याएको परिवर्तनलाई एउटा पत्रकार रविरुपी आँधीले यति सजिलैसँग हल्लाइदिन खोज्नु देशको लागि निकै घातक छ भलै उल्टाउन सक्ने सामर्थ्य भने राख्दैन र तत्कालै त्यो संभावना पनि छैन ।
तर यिनै ऐतिहासिक परिबर्तनको विपक्षमा यस्तो नकारात्मक माहोल बन्दै जानुको सबैभन्दा जिम्मेवार चाहिँ राज्यसत्ताको गलत रवैया नै हो । अहिले देखिने अधिकांश भद्रगोल स्थितिको मुल कारक तत्व ओली सरकारको बोली, कार्यशैली र व्यबहार नै हुन् । एनसेल काण्ड, वायडबडी काण्ड, सुन काण्ड, निर्मला काण्ड, डा. गोविन्द केसी काण्ड, आदि जस्ता भ्रष्टाचार, अपराधिक घटनाहरु र जनतासँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने जनजीविकाका सवालमा उचित सम्बोधन हुनुपर्छ भन्ने व्यापक जनचाहना हुनु तर सरकारले खासै चासो नदिनुले जनभावना उद्धेलित हुदैजानु स्वभाविक नै थियो । अनेकौं भ्रष्टाचार काण्डमा आँखा चिम्लेर बस्ने सरकार कहिले गायकको पछि, कहिले पाइलटको पछि त कहिले पत्रकारको हुर्मत लिनखोज्नु र सत्तापक्षका नेताकार्यकर्ताहरु पनि बिषयबस्तुलाई सुक्ष्म दंगले केलाएर प्रधानमन्त्री र मन्त्रीलाई सचेत गराउन छाडी बफादार अरिंगाल बन्ने होडबाजीमा लाग्नु नै परिस्थिति झन्झन् प्रत्युत्पादक बन्दै गएको हो भन्नेमा दुई मत छैन ।
रविले नेपाली नागरिकता त्यागेको सन्दर्भमा उनको घोर बिरोध पनि गरिएकै थियो । कार्यक्रम प्रस्तुत गर्दा सधैं आक्रामक शैली अपनाउनु पनि सबै प्रशंगमा त्यति शोभनीय देखिदैन । कतिपय बिषयबस्तुहरु केवल सस्तो लोकप्रियताकै लागि गरेको जस्तो भाण पनि पर्छन् । तर धेरै जनाले जहाँ जहाँ आफ्नो चित्त दुखेको महशुस गरे त्यहाँ उनको त्यहीँ बोलीले मल्हमको काम गर्दै गयो । जे कुरा बोल्न सकेका थिएनन् त्यस्तै अभिव्यक्ति रविले जोड जोडले दिदै गए । बिदेशमा अलपत्र परेका नेपालीदेखि देशभित्र देखिएका बेथितिको बिरोधमा उनले जसरी कार्यक्रम संचालन गर्दै गए त्यसले कुशासनले आजित मनहरुमा रहेको उकुसमुकुसलाई प्रकट गर्न मद्धत गर्यो । सामान्य नागरिकहरुले राज्य मेरो लागि पनि हो भन्ने अनुभुति गर्नुको सट्टा आफुलाई अनाथ सरह ठान्दै गएका थिए । राज्यले सम्बोधन नगरेका तिनै कुराहरुमा रवि आकर्षक दंगले चिच्याए, जुन सबैले सुने । कुनैबेला सबै समस्याको एकै उद्धारकर्ता कहलाइएका ओली समयक्रममा ओलीको बोलीभन्दा रविको बोली पृय लाग्न थाल्यो । यसै कारण रविको छवि यसरी उज्यालियो कि दुई तिहाईको घाम सरकार छाँयाको रुपमा आम जनमानसमा बुझिन थाल्यो । राज्यको हरेक अंगमा सुधारको अपेक्षा गरिएकोमा उल्टै भ्रष्ट र माफियासँग लहसिदै गएको आभास हुँदै गयो । देशलाई अनेक तरिकाले खोक्रो बनाउने धमिराहरुलाई सरकारले कारबाही गर्न छाडेर झन् उन्मुक्ति दिलाउने प्रयत्नमा पो लाग्दैछ कि भन्ने आशंका उब्जिदै जादा शक्तिशाली बाम सरकारले जनबिश्वास गुमाउँदै जानु निश्चित थियो ।
राजतन्त्रको विकल्पमा ल्याएको गणतन्त्रमा स्थानीयदेखि केन्द्रसम्मकै नेताहरु देश र समाजप्रति गैरजिम्मेवार देखिनु, पद र प्रतिष्ठाप्रति उत्तरदायी नहुनु, खुल्लमखुल्ला भ्रष्टाचारमा मुछिनु, कमिसन लिएर माफिया, दलाल र ठेकेदारहरुको पक्षपोषण गर्नु, प्रशासनिक क्षेत्रमा कुनै सुधार नहुनु, आत्मकेन्द्रित, गुटबन्दी र पारिवारिक लाभमा अल्झिने स्वार्थीहरुकै कारणले सिङ्गो ब्यबस्थाप्रति वितृष्णा र प्रश्न उब्जिनु तथा लुटतन्त्रको झल्को हुन थाल्दा सचेत र इमान्दार देशभक्तहरुको मनमा समेत आलोचनात्मक आशंका जन्मिनु नाजायज थिएन । जहाँ जहाँ सरकार चुक्दै गयो, सरकारको अभाव खड्किदै गयो त्यहाँ त्यहाँ रविले खरो आवाज बुलन्द गर्दै गए र जनताको निराश मनलाई केही हदसम्म तरंगित बनाउन सफल रहे । त्यसैको फलस्वरूप ओलीको बोलीमा विश्वास घट्दै गयो भने रविको मजबुत छवि स्थापित हुँदै गयो । जनताले सरकारलाई भन्दा बढी भरोसा रविलाई गर्ने आत्मनिर्णय गर्न बाध्य हुँदै गए । तसर्थ, जनता सिर्फ रविको पक्षमा उर्लिएका होइनन् बरु सरकारको अकर्मण्यताको विपक्षमा छन् भन्ने बुझ्न जरुरी छ । जब सरकारले तदारुकताका साथ जनचाहना अनुरुप काम गर्दै बिश्वास आर्जन गर्न थाल्छ तब जनताले आँखा चिम्लेर जे गर्छन् सहि गर्छन् भन्ने मनोभावना सिर्जित हुँदै जान्छ । तत्पश्चात स्वत: जनसमर्थन बद्दै जानुका साथै सडकको आकस्मिक आवेगहरु पनि मत्थर हुँदै जानेछन् । त्यसको पहिलो शर्त चाहिँ नेतृत्वपंक्ति पारदर्शी र नैतिकवान हुनैपर्छ ।
मुख्यतः रविको पक्षमा यत्रो दिन यत्रो जनलहर निरन्तर सडकमा उर्लिरहनुमा आफ्नै क्षमता र उनले गरेको सामाजिक कामहरुकै कारणले हो साथै राज्य संयन्त्रको निकम्मापनले पनि मलजल गरेको हो । अहिले धमिलो पानीमा माछा मार्न खोज्ने तत्वहरु सल्बलाउन खोज्नु कुनै अनौठो होईन । यतिबेला आआफ्नो स्वार्थ हेरेर धदिया थाप्ने पात्रहरु थुप्रै छन् । तर माथि उल्लेखित राजनैतिक र सामाजिक परिबर्तनका बिरुद्ध उठेका लोकतान्त्रिक असहमति बाहेक कुनै पनि अराजक कदमहरु न्यायोचित हुनैसक्दैनन्, तिनलाई नियन्त्रण गरिनै पर्छ । यी तत्वलाई सम्पुर्ण रुपमा निस्तेज र असफल पार्ने दायित्व सरकारकै हो । सरकारको जनमुखी कार्यले नै हो । देशलाई आवश्यक पर्दा जनता साथमा थिए र सधैंभरी साथमा हुनेछन् । अबको शासन ब्यबस्थाको विकल्प पश्चगामी होईन, अहिलेकोभन्दा अझै उन्नत मात्रै हुनसक्छ ।
रवि हुन् वा अरु कोहि । कुनै घटनामा मुछिएपछी कानुनी रुपमा छानबिन त हुनैपर्छ । दोषी भए सजाय पाउनुपर्छ, निर्दोष भए कोहि फसाइनुहुन्न र पीडितले जसरी नि न्याय पाउनैपर्छ । तर, महत्वपूर्ण कुरा त यो हो कि सरकार आफैं भरोसायोग्य हुनुपर्यो र न्यायालयप्रति आम जनतालाई बिश्वास दिलाउन सक्नैपर्छ । राजनैतिक भागबन्डामा छानिने न्यायाधीशहरु भएकैले न्याय/अन्यायको फैसला पनि राजनैतिक नेतृत्वबाट नियोजित र अभिप्रेरित हुनसक्छ भन्ने अविश्वासकै उपजस्वरुप सडकमा अनेक नाराहरु घन्किन थालेका हुन् । र ती नाराहरु देश र जनताको हितमा छन् या छैनन्, औचित्यपूर्ण छ या छैन भन्ने निर्क्योल गर्न सरकारले ढिलो गर्नुहुन्न । तिनको जवाफ नदिइ सरकारले कानमा तेल हालेर बसेर हुदैन, ब्यबहारबाट नै पुष्टि गर्दै जान सक्नुपर्छ । रविले आम मान्छेको बिश्वास जित्नु राम्रो हो तर उनीभन्दा पनि अझै भरपर्दो र बिश्वासिलो सरकार हुनुपर्छ ।
ओलीको शैलीबाट रविको उदय अनि रविको नालबाट परिबर्तनको हत्या गर्ने दुस्साहस कसैबाट नगरियोस् । बेलैमा चेतना भया!
देशभक्त नेपालीले त्यत्रो खुनपसिना बगाएर ल्याएको परिवर्तनलाई एउटा पत्रकार रविरुपी आँधीले यति सजिलैसँग हल्लाइदिन खोज्नु देशको लागि निकै घातक छ भलै उल्टाउन सक्ने सामर्थ्य भने राख्दैन र तत्कालै त्यो संभावना पनि छैन ।
तर यिनै ऐतिहासिक परिबर्तनको विपक्षमा यस्तो नकारात्मक माहोल बन्दै जानुको सबैभन्दा जिम्मेवार चाहिँ राज्यसत्ताको गलत रवैया नै हो । अहिले देखिने अधिकांश भद्रगोल स्थितिको मुल कारक तत्व ओली सरकारको बोली, कार्यशैली र व्यबहार नै हुन् । एनसेल काण्ड, वायडबडी काण्ड, सुन काण्ड, निर्मला काण्ड, डा. गोविन्द केसी काण्ड, आदि जस्ता भ्रष्टाचार, अपराधिक घटनाहरु र जनतासँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने जनजीविकाका सवालमा उचित सम्बोधन हुनुपर्छ भन्ने व्यापक जनचाहना हुनु तर सरकारले खासै चासो नदिनुले जनभावना उद्धेलित हुदैजानु स्वभाविक नै थियो । अनेकौं भ्रष्टाचार काण्डमा आँखा चिम्लेर बस्ने सरकार कहिले गायकको पछि, कहिले पाइलटको पछि त कहिले पत्रकारको हुर्मत लिनखोज्नु र सत्तापक्षका नेताकार्यकर्ताहरु पनि बिषयबस्तुलाई सुक्ष्म दंगले केलाएर प्रधानमन्त्री र मन्त्रीलाई सचेत गराउन छाडी बफादार अरिंगाल बन्ने होडबाजीमा लाग्नु नै परिस्थिति झन्झन् प्रत्युत्पादक बन्दै गएको हो भन्नेमा दुई मत छैन ।
रविले नेपाली नागरिकता त्यागेको सन्दर्भमा उनको घोर बिरोध पनि गरिएकै थियो । कार्यक्रम प्रस्तुत गर्दा सधैं आक्रामक शैली अपनाउनु पनि सबै प्रशंगमा त्यति शोभनीय देखिदैन । कतिपय बिषयबस्तुहरु केवल सस्तो लोकप्रियताकै लागि गरेको जस्तो भाण पनि पर्छन् । तर धेरै जनाले जहाँ जहाँ आफ्नो चित्त दुखेको महशुस गरे त्यहाँ उनको त्यहीँ बोलीले मल्हमको काम गर्दै गयो । जे कुरा बोल्न सकेका थिएनन् त्यस्तै अभिव्यक्ति रविले जोड जोडले दिदै गए । बिदेशमा अलपत्र परेका नेपालीदेखि देशभित्र देखिएका बेथितिको बिरोधमा उनले जसरी कार्यक्रम संचालन गर्दै गए त्यसले कुशासनले आजित मनहरुमा रहेको उकुसमुकुसलाई प्रकट गर्न मद्धत गर्यो । सामान्य नागरिकहरुले राज्य मेरो लागि पनि हो भन्ने अनुभुति गर्नुको सट्टा आफुलाई अनाथ सरह ठान्दै गएका थिए । राज्यले सम्बोधन नगरेका तिनै कुराहरुमा रवि आकर्षक दंगले चिच्याए, जुन सबैले सुने । कुनैबेला सबै समस्याको एकै उद्धारकर्ता कहलाइएका ओली समयक्रममा ओलीको बोलीभन्दा रविको बोली पृय लाग्न थाल्यो । यसै कारण रविको छवि यसरी उज्यालियो कि दुई तिहाईको घाम सरकार छाँयाको रुपमा आम जनमानसमा बुझिन थाल्यो । राज्यको हरेक अंगमा सुधारको अपेक्षा गरिएकोमा उल्टै भ्रष्ट र माफियासँग लहसिदै गएको आभास हुँदै गयो । देशलाई अनेक तरिकाले खोक्रो बनाउने धमिराहरुलाई सरकारले कारबाही गर्न छाडेर झन् उन्मुक्ति दिलाउने प्रयत्नमा पो लाग्दैछ कि भन्ने आशंका उब्जिदै जादा शक्तिशाली बाम सरकारले जनबिश्वास गुमाउँदै जानु निश्चित थियो ।
राजतन्त्रको विकल्पमा ल्याएको गणतन्त्रमा स्थानीयदेखि केन्द्रसम्मकै नेताहरु देश र समाजप्रति गैरजिम्मेवार देखिनु, पद र प्रतिष्ठाप्रति उत्तरदायी नहुनु, खुल्लमखुल्ला भ्रष्टाचारमा मुछिनु, कमिसन लिएर माफिया, दलाल र ठेकेदारहरुको पक्षपोषण गर्नु, प्रशासनिक क्षेत्रमा कुनै सुधार नहुनु, आत्मकेन्द्रित, गुटबन्दी र पारिवारिक लाभमा अल्झिने स्वार्थीहरुकै कारणले सिङ्गो ब्यबस्थाप्रति वितृष्णा र प्रश्न उब्जिनु तथा लुटतन्त्रको झल्को हुन थाल्दा सचेत र इमान्दार देशभक्तहरुको मनमा समेत आलोचनात्मक आशंका जन्मिनु नाजायज थिएन । जहाँ जहाँ सरकार चुक्दै गयो, सरकारको अभाव खड्किदै गयो त्यहाँ त्यहाँ रविले खरो आवाज बुलन्द गर्दै गए र जनताको निराश मनलाई केही हदसम्म तरंगित बनाउन सफल रहे । त्यसैको फलस्वरूप ओलीको बोलीमा विश्वास घट्दै गयो भने रविको मजबुत छवि स्थापित हुँदै गयो । जनताले सरकारलाई भन्दा बढी भरोसा रविलाई गर्ने आत्मनिर्णय गर्न बाध्य हुँदै गए । तसर्थ, जनता सिर्फ रविको पक्षमा उर्लिएका होइनन् बरु सरकारको अकर्मण्यताको विपक्षमा छन् भन्ने बुझ्न जरुरी छ । जब सरकारले तदारुकताका साथ जनचाहना अनुरुप काम गर्दै बिश्वास आर्जन गर्न थाल्छ तब जनताले आँखा चिम्लेर जे गर्छन् सहि गर्छन् भन्ने मनोभावना सिर्जित हुँदै जान्छ । तत्पश्चात स्वत: जनसमर्थन बद्दै जानुका साथै सडकको आकस्मिक आवेगहरु पनि मत्थर हुँदै जानेछन् । त्यसको पहिलो शर्त चाहिँ नेतृत्वपंक्ति पारदर्शी र नैतिकवान हुनैपर्छ ।
मुख्यतः रविको पक्षमा यत्रो दिन यत्रो जनलहर निरन्तर सडकमा उर्लिरहनुमा आफ्नै क्षमता र उनले गरेको सामाजिक कामहरुकै कारणले हो साथै राज्य संयन्त्रको निकम्मापनले पनि मलजल गरेको हो । अहिले धमिलो पानीमा माछा मार्न खोज्ने तत्वहरु सल्बलाउन खोज्नु कुनै अनौठो होईन । यतिबेला आआफ्नो स्वार्थ हेरेर धदिया थाप्ने पात्रहरु थुप्रै छन् । तर माथि उल्लेखित राजनैतिक र सामाजिक परिबर्तनका बिरुद्ध उठेका लोकतान्त्रिक असहमति बाहेक कुनै पनि अराजक कदमहरु न्यायोचित हुनैसक्दैनन्, तिनलाई नियन्त्रण गरिनै पर्छ । यी तत्वलाई सम्पुर्ण रुपमा निस्तेज र असफल पार्ने दायित्व सरकारकै हो । सरकारको जनमुखी कार्यले नै हो । देशलाई आवश्यक पर्दा जनता साथमा थिए र सधैंभरी साथमा हुनेछन् । अबको शासन ब्यबस्थाको विकल्प पश्चगामी होईन, अहिलेकोभन्दा अझै उन्नत मात्रै हुनसक्छ ।
रवि हुन् वा अरु कोहि । कुनै घटनामा मुछिएपछी कानुनी रुपमा छानबिन त हुनैपर्छ । दोषी भए सजाय पाउनुपर्छ, निर्दोष भए कोहि फसाइनुहुन्न र पीडितले जसरी नि न्याय पाउनैपर्छ । तर, महत्वपूर्ण कुरा त यो हो कि सरकार आफैं भरोसायोग्य हुनुपर्यो र न्यायालयप्रति आम जनतालाई बिश्वास दिलाउन सक्नैपर्छ । राजनैतिक भागबन्डामा छानिने न्यायाधीशहरु भएकैले न्याय/अन्यायको फैसला पनि राजनैतिक नेतृत्वबाट नियोजित र अभिप्रेरित हुनसक्छ भन्ने अविश्वासकै उपजस्वरुप सडकमा अनेक नाराहरु घन्किन थालेका हुन् । र ती नाराहरु देश र जनताको हितमा छन् या छैनन्, औचित्यपूर्ण छ या छैन भन्ने निर्क्योल गर्न सरकारले ढिलो गर्नुहुन्न । तिनको जवाफ नदिइ सरकारले कानमा तेल हालेर बसेर हुदैन, ब्यबहारबाट नै पुष्टि गर्दै जान सक्नुपर्छ । रविले आम मान्छेको बिश्वास जित्नु राम्रो हो तर उनीभन्दा पनि अझै भरपर्दो र बिश्वासिलो सरकार हुनुपर्छ ।
ओलीको शैलीबाट रविको उदय अनि रविको नालबाट परिबर्तनको हत्या गर्ने दुस्साहस कसैबाट नगरियोस् । बेलैमा चेतना भया!
