Sunday, July 19, 2020

नेकपा विवादमा स्ट्याटसहरु

मेरी आमाको आँखाबाट आँसु कहिल्यै नझरोस्, झरे पनि खुशीले झरोस् ।
आमा धर्ती हुन्, प्रकृति हुन्, सृष्टि हुन् ।
सबथोक हुन् आमा । 
11 July 2020 

रामायण र महाभारत इतिहास हुन् कि रचित ग्रन्थ मात्रै हुन् भन्ने यकिन छैन तर प्रधानमन्त्रीले त राम नै यहीँको ठोकुवा गर्दिनुभएछ । तथ्यले पुष्टि नै गर्न सके त झन् गजब हुन्थ्यो ।
अयोध्या र हस्तिनापुर नेपाली भूमिमै पर्छन् भन्ने ऐतिहासिक पुरातात्त्विक प्रमाण जुटाएर दाबी गरौंला, हाम्रै बनाउला पनि तर अहिले चाहिँ अतिक्रमित भूमिलाई आफ्नो बनाउने कुटनैतिक पहल गर्ने बेला हो ।
बादीपहिरो र डुबानमा परेर मृत्यु भएका, घाइते र घरबारविहीन भएकाको चिन्ता र व्यवस्थापन गर्ने बेला हो ।
अब र अर्को बर्षको प्राकृतिक प्रकोपबाट हुनसक्ने क्षति न्यूनीकरण, नियन्त्रण गरेर जनधन कसरी बचाउन सकिन्छ, रोकथाम र दीर्घकालीन समाधान कसरी गर्न सकिन्छ भनेर ठोस योजना बनाउनेतिर ध्यान केन्द्रित गर्ने बेला हो ।
ईन्डियाबिरुद्ध बोलेकै भरमा जनसमर्थन पाईने, महान राष्ट्रवादी भइने सोचबाट ग्रसित भएर जे पनि बोल्दिने शैलीले वर्तमानको सिमा सम्बन्धिका बिषय नै ओझेलमा पर्न सक्छ । राष्ट्रिय सरोकार राख्ने गम्भीर सवालहरुमा तथ्य नजुटाई उट्पट्याङ भाषण र उत्तेजना फैलाउने खालका भाषाले कुनै समस्या हल गर्न सक्दैन । राष्ट्रको उच्च ओहदामा बस्ने ब्यक्तिले त अप्ठ्यारो समयमा पनि सहि निर्णय लिन सक्नुपर्छ । अहिले त झनै कठिन परिस्थितिमा जिम्मेवारीपूर्वक कुशल नेतृत्व प्रदान गर्न सम्बन्धित विज्ञहरुसँग अलि बदी छलफल र चिन्तन गर्नुपर्छ ।
हरेक कुरामा आफैं सर्वज्ञाता सर्वज्ञानी सर्वेसर्वा र अन्तिम सत्य भएको भ्रम पाल्ने प्रमप्रति गर्व गरौं कि हीनताबोध? जनताको मनमा यस्तो प्रश्न आउन नदिन प्रम र उनका सल्लाहकारले विशेष सचेत हुन जरुरी देखिन्छ । प्रमबाट पटकपटक उस्तै हर्कत दोहोरिरहनु दुःखद् छ । 
15th July 2020 

कुनै व्यक्तिले आफैलाई प्रधान ठानेर पार्टी र संगठनलाई मनोमानी दंगले संचालन गर्दा, अरुको भूमिकालाई महत्त्व नदिदा, अवमूल्यन गर्दा कस्तो हीनताबोध हुदो रहेछ भन्ने कमरेड प्रचण्डले विगत दुई बर्षमा पक्कै राम्रैसँग अनुभव गर्नुभयो होला ।
नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई यो उचाईमा पुर्याउन नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गर्नुहुने पाका नेताहरु मोहन बैध्य क. किरण र गौरव, जनयुद्धमा आफू बराबरकै देन भएका कमरेडहरु डा. बाबुराम भट्टराई र बादल, राजनीति र समाजलाई नै दिशानिर्देश गर्नसक्ने क्षमतावान युवाहरू गोपाल किराँती, आहुती, विप्लवहरु आफ्नैं प्रिय कमाण्डरको साथमा सँगसँगै अगाडि बद्न नसकेर किन छुट्टाछुट्टै बाटो हिड्ने कठोर निर्णय गर्न बाध्य भए ?
जनयुद्धको आदर्श नत्याग्ने अडान राख्ने लक्ष्मण थारूहरु पार्टीबाट किन छुट्टयाइए ?
देशलाई निस्वार्थ योगदान गर्नसक्ने देशभक्त युवाहरूलाई किन भारत, मलेसिया, खाडी मुलुकहरुमा जबर्जस्ती मजदुरी गर्न जान बाध्य पारियो ?
गाउँमा सहिद र बेपत्ता परिवारहरु, घाइते र द्वन्द्व पीडितहरु किन अझैसम्म दयनीय अवस्थामा छन् ? राज्य वा बिद्रोहीको मान्छे भनेर विभेद गर्नुभन्दा आफ्नै नागरिक सम्झेर, मानवीय भावना राखेर अहिलेसम्म समाजमा किन सम्मानित समायोजन, उचित सम्बोधन र व्यबहार हुन सकेन ?
मान्छेको जीवनमा नैतिकतालाई प्राण मान्नुपर्दछ भने अनैतिकतालाई महाअपराध । कसैको खुनपसिना, त्याग र अशल भावनाले प्राप्त सामुहिक सफलतालाई नितान्त निजी खुशी ठान्नु अनैतिक हुनु मात्रै नभएर मानव आचरणबाटै बिचलित हुनु हो ।
आफ्नो राजनैतिक जीवन र हालको परिस्थितिका सम्बन्धमा कमरेड प्रचण्डले पनि पक्कै गम्भीर समिक्षा गर्नुभएकै होला ।
कुनै पनि पार्टी र संगठनमा विधि र प्रक्रिया सबैका लागि र सधैंका लागि समान दंगले लागू गरिनुपर्दछ । आफुले मनपरि गर्दा चाहिँ ठिक, अरुले गर्दा मात्रै वेठिक भन्ने हुनुहुदैन । सम्पूर्ण बामपंथीहरु एकजुट हुने राम्रो उद्देश्य बाहेक नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रको बीचमा भएको एकताको सैद्धान्तिक बैचारिक आधारहरु केके थिए भन्ने प्रश्नको खोजी र अनुसन्धान भविष्यमा अवश्य हुँदै जानेछ । नेकपा अहिले अन्योलमा रहेर कमिटी प्रणालीलाई अनिर्णयको बन्दी बनाइरहनुभन्दा विगतका कमजोरीहरुप्रति सबैले आत्मालोचना गर्दै सच्चिएर विधि र पद्धतिलाई आफैंमाथि पनि लागू गर्ने हिम्मत गर्नुपर्दछ । हामीले लडेर लोकतन्त्र ल्यायौ भनेर गर्वले छाती पिट्ने नेताहरुले नै यस्तो घृणित सामन्ती चरित्र प्रदर्शन गर्नुले लोकतन्त्रकै उपहास भइरहेको छ । अब नेकपा सच्चिने या सक्किने, झुक्ने वा उठ्ने कुन दिशामा जाने हो भन्ने धेरै हदसम्म प्रचण्डले गर्ने निर्णयमै निर्भर रहनेछ । यो मतभेद पार्टीभित्रको आन्तरिक मामिला हो तर देशकै प्रधानमन्त्री मुछिएका कारण संकटको समयमा सम्पूर्ण जनताले दु:ख भोग्नु परिरहेको छ । नेकपाले कि प्रधानमन्त्रीलाई इमानदारीपूर्वक काम गर्न सहयोग र निर्देशन गरोस् कि त ब्यक्ति फेरोस् तर जे गर्ने हो तुरुन्तै गरोस् । आशा गरौं, साझा र सहि निर्णय हवस् ।
केवल सत्ता र शक्तिको लागि पार्टी र नेताहरु नजुटुन्, नफुटुन् । देश र जनतालाई केन्द्रमा राखेर जिम्मेवारीपूर्वक सोचुन् र निर्णय गरुन् । यहीँ नै सबैको हितमा हुनेछ । 
17th July 2020  

विविध अरुका छोराछोरीले आत्मसमर्पण गरे कायर हुने बरु मृत्युु रोज्न आदेस दिने तर आफैंले चाहिँ पटकपटक लतृदै आत्मसमर्पण गर्ने ?
जनयुद्ध हाँक्ने सुप्रिमो कमाण्डर यिनै कमरेड थिए वा अरु नै कोही ?
यस्तो चरित्रलाई गतिशीलता मान्ने वा अस्थिर मानसिकता ?
यसरी लोकतन्त्र र समाजवादको आवरणमा रजाइँ गर्ने धुर्तहरुका विरुद्ध छिट्टै आन्दोलनको आँधी मात्रै होईन, व्यवस्थामै भुकम्प आउने निश्चित छ । 
19th July 2020 

स्ट्याटसहरु

हामीले कोरोना विरुद्ध अब चाल्नुपर्ने कदमहरु;
# दक्षिणी सिमालाई सशस्त्र प्रहरी र नेपाली सेना परिचालन गरेरै भए पनि अझै कडाइ गर्ने ।
# आरडिटिका साथै पिसिआर टेस्टलाई देशव्यापी रुपमा बदाउदै जाने, सम्भावित खतराका लागि आवश्यक तयारी गर्ने
# कोरोनाको उच्च जोखिम भएका ठाउँमा सिल गरेर टेस्ट गर्ने र कम जोखिम भएका ठाउँहरुमा लकडाउनलाई खुकुलो पारेर सजगता अपनाई नियमित कामकाज जारी राख्ने
# दैनिक ज्यालादारी मजदुर, असक्त, विपन्न र बिरामीहरुलाई जहाँ छन् त्यहीँ उचित खानपिन र बस्न ब्यबस्था गर्ने वा संघीय सरकार, प्रदेश सरकार, स्थानीय तहका जनप्रतिनिधि र जिल्ला समन्वय समितीको संयोजनमा सुरक्षित र सतर्कतापूर्वक आफ्नो जिल्ला, पालिका पुर्याई निश्चित अवधी क्वारेन्टाइनमा राख्ने
# शहरबाट गाउँ पसेका श्रमिक र बिदेशबाट स्वदेश फर्केका जनशक्तिलाई व्यावसायिक प्रोत्साहन स्वरुप अनुदान र सुरक्षित वातावरणको ग्यारेन्टी दिदै कृषि कर्ममा आकर्षित र अभ्यस्त पार्दै जाने
अन्तमा:
* दक्षिणको खुल्ला सिमाना दीर्घकालीन रुपमै बन्द गरि काँडे तार लगाएर करेन्ट प्रवाहित गरियोस् । नेपाल-ईन्डिया आवतजावत गर्नेलाई अन अराइभल भिसा लागू गरियोस् ।
* राज्यले रेमिट्यान्समा नभई आफ्नो माटो र नागरिकको पौरखमा बिश्वास गरोस् । अब महामारी पश्चात् आउनसक्ने भोकमरीलाई सामना गर्न कृषि उत्पादन बदाउदै आत्मनिर्भर र सबल अर्थतन्त्रको आधार तयार गर्दै जाने रणनीति अख्तियार गरोस् । 
कोरोना भाइरस मान्छेभित्र बाँच्न चाहन्छ, मान्छेले कोरोनालाई जितेर सुरक्षित रहन ।
मान्छे र कोरोना भाइरस दुबैको लागि यो महामारीको अवस्था हो । यो लडाइँ आआफ्नो अस्तित्वको हो ।
एकाअर्काको सहअस्तित्व स्विकारेपछि चाडै युद्दविराम हुनेछ र दुबै जीवहरु बाँच्ने वातावरण बन्नेछ । त्यसपश्चात् हाम्रो जीवन पुनः सामान्य दंगले अगाडि बद्नेछ ।
सजगतापूर्वक बसौं, धैर्यता राखौं ।
20th April 2020 

कुनै पनि धर्म केवल साधना होइन, आफैंमा एक कर्तव्य हो । भगवानको भक्तिगान मात्रै होइन, कठिन कर्म पनि हो । सामाजिक अनुशासन, त्याग, समता र मानवता नै धर्मको मुल मर्म हो । धार्मिक सहिष्णुता, एकता र सद्भावना नै पवित्र मार्ग हो । धार्मिक ग्रन्थको अध्यारो पाटो र आफ्नो धार्मिक आस्थाको चस्मा उतारेर धर्मको बैज्ञानिकता र व्यावहारिकतालाई अनुसरण गर्यौ भने मात्रै रोग, भोक र शोकलाई जीवनबाट दूर गर्न सक्छौं । यहीँ नै धर्मको सार र सास्वत सत्य हो । यसैमा सम्पुर्ण मानव जातिको कल्याण छ ।

इस्लाम धर्मावलम्बीहरुलाई रमजानको शुभकामना । 
25th April 2020

नेपालको सुखद भविष्यकै लागि थुप्रै रोल्पालीले स्वैच्छिक बलिदान गरे । युद्धकालमा निर्दोष हुदाहुदै पनि रोल्पाली भएकै कारणले जतिबेला पनि मर्न तयार रहनु पदर्थ्यो । अब त अनाहकमा कसैको ज्यान नजाला, देश पनि समृद्ध होला, सबै नागरिक समान दंगले शान्तिपूर्वक बाँच्न पाउलान् भन्ने आशा गर्दागर्दै रोल्पामा फेरि अबोध बच्चाहरुले बिस्फोटमा परि मृत्युदण्ड भोग्नुपरेछ । तत्कालीन बिद्रोही माओवादी पार्टी शान्तिपूर्ण राजनीतिमा आएर स्वयम् पार्टी नै अलप भइसक्यो । तर ती भिरपाखामा अहिलेसम्म पनि बम र बन्दुकहरु बेवारिसे अवस्थामा भेटिनु र पड्केर मान्छेहरु अकालमा मर्न परिरहनु निकै दुःखद् छ । यतिका बर्षसम्म पनि सर्वसाधारणहरु मेलापात जादा एम्बुसमा परिरहेका छन् । यसको जिम्मेवारी बिद्रोही पार्टी वा राज्य कसले लिने हो ? रोल्पामा रगत कहिलेसम्म बगिरहनु पर्ने हो ? अझै कति छोराछोरीहरुको विभत्स हत्यापछि सिंहदरबारको भोग पुग्ने हो ?

विशेषगरी नेतृत्वलाई मेरो बिन्ती छ, देश र जनताप्रति अलि इमानदार बन । समयको आवश्यकता अनुसार कुशलतापूर्वक भूमिका निर्वाह गर । रोल्पालाई पनि सिंहदरबार र बालुवाटार जत्तिकै माया गर । रोल्पाले उप्रान्त रगत होईन, चोखो बिश्वास र शपथ चाहन्छ ।

मृतक भाइबहिनीहरुमा हार्दिक श्रद्धाञ्जली तथा शोकाकुल परिवारजनमा गहिरो समवेदना ।
30th April 2020

देशमा चरम वर्ग विभेद छ भन्ने त सबैलाई थाहै छ । स्वास्थ्य सेवामा पनि वर्गीयता चर्कै गरि हावी छ, त्यो पनि विदितै छ । अहिले त झन् लकडाउन पनि त्यस्तै देखिन्छ । पहुँचवालाहरुलाई निजी गाडीमा जताततै सजिलै घुमघाम गर्न छुट दिइएको छ । आफ्नो चाहना अनुसार खान र पिउन पाएकै छन् । गरीब र ज्यामी मजदुरहरु चाहिँ भोकभोकै झुपडीभित्र कष्टकर समय काट्न बाध्य छन् । जतिसुकै कठिन भए पनि सरकारको आदेसलाई अवज्ञा गर्नुहुन्न भन्ने तिनले राम्रोसँग बुझेका छन् । सरकारले लगाएको नियम हाम्रै सुरक्षाको लागि हो भनेर अनुशासित दंगले मानेका पनि छन् ।

नाकाबन्दीका बेला होस् या बन्दाबन्दीका बेला नै होस्, असर त तल्लो वर्गका नागरिकलाई मात्र परेको देखियो । शक्तिमा हुनेहरू र तिनका वरिपरिकालाई चाहिँ कोरोना संक्रमण नहुने, नसर्ने र अरुलाई नसार्ने जस्तो गरिएको छ । भाइरसले त मान्छे मात्रै चिन्छ, उसको शक्ति र सम्पत्ति हेरेर संक्रमण गर्ने कि नगर्ने भनेर त सोच्दैन होला । रोगको प्रकृति पनि त्यस्तो छैन । मेरो अल्पज्ञानले पनि त्यसो भन्दैन ।

अहिलेसम्म लकडाउनको जति हुर्मत लियौ, लियौ अब चाहिँ गम्भीर रुपले पालना गरौं । सरकारले लकडाउनलाई बढी प्रभावकारी बनाउनतर्फ समयमै ध्यान दिन जरुरी छ । बिशेष गरि सिमानामा अझै कडाइ र जोखिमपुर्ण क्षेत्रमा व्यापक टेस्ट गर्दै सम्भावित महामारीलाई पराजित गर्न पूर्वतयारी गर्नैपर्छ । सरकार र नागरिक मिलेर महामारीलाई रोक्नका लागि आआफ्नो तर्फबाट भूमिका खेलौं । कसैले पनि नजरअन्दाज गर्ने भुल नगरौं । अरुका लागि खतरा नबनौं ।
६ मे, २०२०

कार्ल मार्क्स र गौतम बुद्धले अपनाएको बाटो फरक थिए तर उद्देश एउटै थियो - मानवीयता । मार्क्सले वर्गसंघर्ष र मुक्तिको कुरा गरे । बुद्धले अध्यात्म र मोक्षको कुरा गरे । मार्क्सले बाहिरको बाटो रोजे भने बुद्धले भित्रको मार्ग हिडे । संसारमा प्रेम स्वतन्त्र र सर्वत्र छ, हामी आफैं त्यसको सुत्र र स्रोत हौं भन्ने पुष्टि गरे ।
बिश्व शान्तिका लागि हरेक व्यक्तिले भिक्षु बन्नैपर्ने वा अस्त्र बोक्नैपर्ने अपुरो बुझाई त्यागेर मार्क्सको संश्लेषण र बुद्धको ज्ञानलाई अनुसरण गर्दै ब्यबहारिक जीवनमा लागु गर्नसके त्यहीँ नै महान क्रान्ति हो । बिचार, धर्म, स्वतन्त्रता, समानता, सुख, शान्ति, खुशी सबै त्यसैमा अन्तर्निहित रहेको छ ।
जीवनमा तटस्थ भाव नै दु:खको निराकरण हो र अन्तरात्माबाट प्रकट हुने मानवतावादले नै सामाजिक बिद्रोहको आगो निभाउन सक्छ । दुबैको गन्तव्य सभ्य समाज निर्माण र सारमा शान्ति स्थापनार्थ नै थियो ।
यी महामानवहरु प्रति सदैव उच्च सम्मान रहनेछ ।
८ मे, २०२०

यो कलियुग हो । बिश्वास वा धोका परिस्थितिले निर्धारण गर्छ । अशल वा दुष्ट समयले चिनाउछ । सम्बन्धको परिभाषा स्वार्थले खुलाउछ । तसर्थ, कलियुगमा खराब मध्येमा कम खराब चिनेर संगत गर्न सक्नुपर्छ ।
अचेल व्यक्ति होस् वा राष्ट्र, सकुन्जेल कमजोरलाई हेप्ने, थिच्ने, मिच्ने सबैसबै अति गर्छन् नै । स्वाधीन, स्वतन्त्र र शक्तिशाली हुनलाई आफू आत्मनिर्भर बन्नुको विकल्प छैन । अन्यथा, हरेकले ईमान कमजोर भएको जुग त भोग्नैपर्छ ।
१२ मे, २०२०  

कोरोना कहर

संसारमा शान्तिले जीवन बाँच र बाँच्न देउ भनेर बुद्धले अर्ती दिनुपर्ने, प्रकृतिसँग मिलेर बस भनेर सद्गुरुले हात जोडेर बिन्ती गर्नुपर्ने, आफ्नै देशमा आत्मनिर्भर बन्नुपर्छ भनेर महावीर पुनले विनम्र वचनले सम्झाइदिनुपर्ने, बिजुलीको अभावले भन्दा घुस खानेका कारणले देश अन्धकारमा रहेको तथ्य कुलमान घिसिङले बुझाइदिनुपर्ने, स्वास्थ्य क्षेत्रमा आमूल परिवर्तन नगरे गरीबले पढ्न र उपचार गर्नै सक्दैनन् भनेर डाक्टर गोबिन्द केसीले पटकपटक अनशन बसिदिनुपर्ने ।

यतिबेला संसारभरी कोरोना भाइरसको महामारी छ । नेपालमा पनि अहिले समुदायस्तरमा फैलिन थालिसकेको छ । अब निकट भविष्यमै यसले भयावह स्थिति आउनसक्ने संकेत दिइरहेको छ । देशको हरेक क्षेत्रलाई सवल पार्नुपर्ने बेला महावीरलाई महामुर्ख र जिद्दी भन्दै सराप्नु आफ्नो जित ठान्यौं । कुलमानलाई भ्रष्ट र रुञ्चे भनेर खुब गाली गर्दै आनन्द लियौं । डा. गोबिन्द केसीलाई उल्टै माफिया र पागल भन्दै उनको मृत्युको कामना गर्यौं ।

यतिबेला देशमा महामारी आउदा महावीरले पिपिइ बनाउदै नि:शुल्क वितरण नगरेको भए स्वास्थ्यकर्मीहरुको मनोबल कस्तो अवस्थामा हुन्थ्यो होला ? कुलमानले लोडसेडिङ हटाएर चौविसै घण्टा बिजुली उपलब्ध नपारेको भए घर र हस्पिटलहरु कसरी चलिरहदा हुन् ?

डा. गोबिन्द केसीले स्वास्थ्य क्षेत्रको निजीकरणलाई निरुत्साहित गरेर बिस्तारै सरकारीकरण गरौं भनेका थिए । राजधानीमा केन्द्रित व्यापारमुखी हस्पिटलहरुलाई सेवामुखी पार्दै दुर्गममा पनि सक्दो सरकारी हस्पिटल स्थापना गरौं भनेका थिए । स्वास्थ्यमा हुने राजनितीकरण रोकेर थिति र प्रणालीमा चलाऔं भनेर ज्यानकै बाजी थापेका थिए । स्वास्थ्य सेवामा वर्ग बिभाजन हुनुहुन्न भनेरै समग्र स्वास्थ्य नीति सुधारको माग राखेका थिए । अब कोरोनाबिरुद्ध हाम्रो स्वास्थ्य प्रणालीको अग्नि परिक्षा सामुन्नेमा छ र कति दयनीय अवस्थामा रहेछ भन्ने चाडै उदाङ्गिने क्रममा छ । विश्व महाशक्ति राष्ट्रहरु नै लगभग लाचार र निरही जस्तै अवस्थाबाट गुज्रिरहदा हामी जवर्जस्ती युद्धको तयारीमा जुटिरहेका छौं । आफैं बाँचिने कि मरिने हो भन्ने अनिश्चित र त्रसित मानसिकतामा छौं । जजसले गोबिन्द केसीलाई कन्दनी कसेर बिरोध गरेका थिए, भित्रभित्रै पश्चतापले पोल्न शुरु गर्यो कि अझै छैन होला ? आर्थिक लाभका लागि मेडिकल माफियाको इशारामा अनशन बसेको आरोप लाउनेहरुले आफैं कति अर्थलाभ गरे होलान् ? आफू निर्देशित बनेर अरुलाई कठपुतली ठान्नेहरुको दिमागमा अहिले चाहिँ चेत खुल्यो कि खुलेन होला ? यो कोरोना कहरमा यस्तो सोच्दासोच्दै आफैंलाई छट्पटी हुन्छ ।

यतिखेर महामारीलाई परास्त गर्न राज्यको नेतृत्वमा नागरिकले साथ दिएर लड्नुको विकल्प छैन । हरेक व्यक्ति र समुदायहरु एकाअर्कासँग सहकार्य गर्दै मिलेर लड्यौ भने मात्रै मानवीय क्षति कम गर्न सक्छौं । यो कोरोना युद्धमा हामी सबै लडाकु हौं, हामी सबै स्वास्थ्यकर्मी हौं । यस संवेदनशील समयमा हामीले गर्नसक्ने उत्तम उपाय भनेकै आफू जोगिने र अरुलाई जोगाउने नै हो । यदी कोरोना संक्रमण भइहाल्यो भने पनि लाग्दैमा मरिहालिन्न भन्ने आत्मविश्वास गुमाउनु हुँदैन । सबैले सक्दो सावधानी अपनाएर अशल नागरिकको भूमिका निर्वाह गरौं । कोरोना युद्ध जितेपछि अरु समिक्षा गर्दै गरौंला जुन दीर्घकालीन राष्ट्र हितका लागि जरुरी पनि छ ।
जय नेपाल!
25th May 2020 

सोती घटना र हाम्रो मानसिकता

हाम्रो नग्नतालाई एक फन्को खास्टोले छोप्नुभन्दा सिलाइएको लुगाले छोप्नु नै उपयुुक्त हुन्छ ।
समाज सुधारक योगमायाहरु अरुण नदिमा हाम्फालेर सामुहिक देह त्याग गर्नु र प्रेमी नवराजहरु भेरीको बहावमा विलीन हुनुमा धेरै समानता र थोरै मात्रै भिन्नता छ ।

राज्यको स्वरुप र मनोविज्ञानले शासन संचालन र सामाजिक चरित्र निर्धारणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ ।
मानवीयता, वर्गीयता, जातीयता, प्रचण्डपथ, हिंसा-प्रतिहिंसा र रुकुम रोल्पाको सवालहरु अंशअंशमा अन्तर्सम्बन्धित छन् । त्यो बहस र समिक्षा पनि जरुरी छ ।

मान्छेले अर्को मान्छेलाई अमानवीय हर्कत गर्नु जघन्य अपराध त हुँदै हो, यस्तो गम्भीर अपराधलाई दाकछोप गर्न खोज्नेहरु पनि अपराधी नै हुन् । कानुनमा व्यवस्था भए अनुसार दोषी जति सबैलाई हदैसम्मको सजाय हुनैपर्छ ।
फेरि पनि भन्छु, हाम्रो नाङ्गो जीउलाई सधैंभरी एक सरो खास्टोले छोपेर मात्रै उपती लाग्दैन, लुगा सिलाएरै दाक्नुपर्छ । सामाजिक न्याय र समानताको अभ्यास अपरिहार्य भइसक्यो । समयमै होश खोलौं । अन्यथा, एकाइसौं शताब्दीमा भएर पनि यस्तै बर्बर र क्रुर नरसंहारहरु दोहोरी नै रहनेछन् । 
२७ मे २०२० 

माननीय प्रभाकरलाई पत्र

माननीय प्रभाकर ज्यू, रुकुमको जनप्रतिनिधि भएको नाताले आफ्नो क्षेत्रमा भएको दुःखद् घटना सम्बन्धि सदनबाट जनतालाई सत्यतथ्य जानकारी दिन खोज्नु अत्यन्तै जायज हो । तर दलितको कारणले घटना भएको, लकडाउन टोडेको, वडा अध्यक्षले प्रहरी बोलाए, युवाहरू भेरी नदीमा हाम्फाले भन्ने जस्ता झूटो कुरा चाहिँ तपाईंलाई कसले सुनायो ? एक प्रष्ट वक्ताले सदनमै कसरी यस्तो आधारहीन कुराहरु बोल्नुभयो ?

तपाईं आगामी निर्वाचनमा वडा अध्यक्षको प्रत्यासी होईन । जनताको नजरमा तपाईं एक कुशल कमाण्डर, सफल उर्जामन्त्रीका साथै आशा गरिएका थोरै युवा नेता मध्येमा गनिनु हुन्छ । जनताले त तपाईंलाई भविष्यमा प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारीमा देख्न चाहेका छन् । राज्यलाई नै चुनौती दिदै अन्यायका विरुद्ध बन्दुक पड्काउन आँट गर्नेले अहिले आएर पीडितहरुको आलो घाउमा नुनचुक छर्किने दुस्साहस कसरी गर्नुभयो ? यस्तो विभत्सपूर्ण हत्याकाण्डमा जवान छोरा गुमाउने आमाहरुका आँसुप्रति कसरी यति निर्मम बन्न सक्नुभयो ? युद्ध लड्नेहरु सबै हिंस्रक भएर होईन बरु कोमल हृदय भएर अत्याचार सहन नसकी प्रतिकारमा उत्रिन बाध्य पारिइएका पनि हुन सक्छन् भन्ने मेरो अल्प बुझाई थियो तर त्यो बुझाईलाई गलत सावित गर्दै तपाईं किन मानवीयतालाई भुलेर समवेदनाहीन बन्दै हुनुहुन्छ ? तपाईंकै पार्टीका दुई चार कार्यकर्ता सजायको भागिदार बन्न सक्लान् तर तपाईंले घटनाको निष्पक्ष अनुसन्धान गर्न सहयोग गर्नुपर्छ । तपाईंको सकारात्मक भूमिकाले अपराधीहरु उम्किन पाउने छैनन् । तपाईंले अभिभावकको रूपमा पनि कसैगरी न्यायलाई मर्न दिनुहुन्न जुन तपाईंको कर्तव्य पनि हो ।

देशभरमा तपाईंको लाखौं शुभेच्छुक छन् । दुनियाँले घटनालाई मात्रै होईन कि तपाईंलाई पनि नियाली रहेका छन् । यहाँ न्यायले जितेको खण्डमा तपाईंले समेत अझै केही लाख समर्थकको मन जित्न सक्नुहुनेछ । यस घटनापश्चात् पनि एउटा दृढ़, जुझारु र आशालाग्दो युवा नेताको छवि कायमै राख्नुहुने विश्वास छ । यदी न्यायप्रेमी जनताको आशा र विश्वासमा ठेस लाउनुभयो भने त्यो तपाईंकै राजनैतिक पाइलामा ठेस लगाए सरह बन्नेछ र इतिहासले तपाईंलाई एक कलंकित पात्रको रूपमा चित्रण गरिरहनेछ ।

कृपया, भेरी नदीमा आफैं हाम्फाले भन्नेहरुको कुरामा भन्दा यहीँ एउटा फोटोमा बढी भर गर्नुहुन विनम्र अनुरोध गर्दछु । धन्यवाद ।
२७ मे, २०२०
Image may contain: one or more people

बाबुराम र वरियता

जो कसैलाई डाक्टर बाबुराम भट्टराई बन्न निकै कठिन छ । उनको विचार, संस्कार र व्यबहारसँग थुप्रैका सहमति र असहमतिका थुप्रो पक्कै होलान् तर नेपालको राजनीतिमा उनी एक दुर्लभ पात्र भने अवश्य हुन् ।

निर्वाचन आयोगमा जनता समाजवादी पार्टी दर्ताको क्रममा उल्लेख गरिएको उनको वरियताका सन्दर्भमा समर्थकहरुभित्र उनको भविष्यको चिन्ता र सुषुप्त अवस्थामा रहेको पदिय आसक्ति प्रकट भइरहेको छ भने बिरोधीहरुलाई उनको अपमान गरेर आफ्नो मान बदेको भाण परिरहेको छ । उनको राजनैतिक उतारचढावलाई महान त्यागको जलप लाउनु वा खिसिट्युरी गर्ने र खिल्ली उडाउने दुवै प्रवृति चटके बाँदरले आफैं आफ्नो मजा लिए जस्तो मात्रै हो । बाबुराम आजकाल चल्तीका कयौं नेताभन्दा देशलाई बढी चाहिने नेता हुन् । अहिले देशमा आएको परिवर्तनका लागि उनले गरेको योगदान र निर्णायक भूमिकालाई यति चाडैं भुल्ने चेष्टा गर्नु उनीप्रति गरिएको अन्याय नै हो । कुनैदिन इतिहासले उनको समग्र जीवनकै तटस्थ मूल्यांकन पक्कै गर्ला नै ।

मुख्यतः अग्रगमन हार्दै जानु र प्रतिगमन हावी हुँदै जानुको नियति एक व्यक्तिले मात्रै होईन, सिङ्गै देश र सारा जनताले क्रमश: भोग्दै जानुपर्ने हुन्छ । सवाल केवल परिस्थितिको हो, अरु त समयले छर्लङ्ग पार्दै जाने निश्चित छ ।
8th June, 2020 

एमसिसी सम्बन्धि

- राष्ट्रिय स्वाधीनतासँग जोडिएर जनस्तरमै गम्भीर प्रश्नहरु उठिसकेपछि सम्बन्धित व्यक्तिहरुले आशंकालाई प्रष्ट पार्ने र छलफल गरेर विवादलाई साम्य पार्नुनुपर्नेमा उल्टै संसदबाट पारित गर्न हतारो गर्नुले नियतमा केही खोट छ कि भन्ने आशंका गर्न सकिन्छ । 
- एमसिसिलाई जसरी पनि पास गर्नुपर्छ भन्नेहरु नै कतिपय बुदामा रहेका शब्दप्रति विश्वस्त रहेनछन् जुन आफैंले स्वीकार्छन् । बिरोध गर्नेहरुको माग भनेकै सम्झौतामा जति पनि अमुर्त कुराहरु छन्, स्पष्टसँग ब्याख्या गरिनुपर्छ भन्ने छ । केही बुदाहरु संशोधन नभएसम्म जनता सजिलै आश्वस्त हुने आधार पनि देखिदैन । यहि अवस्थामा जनता खारेजीकै पक्षमा देखिन्छन् । कसैले भिख दिए पनि त लिन्न भन्न मिल्छ भने संसदले त झन् जनभावना प्रष्ट रूपमा बोल्नुपर्छ ।
- राष्ट्रघाटी महाकाली सन्धी गर्न मुख्य भूमिका खेलेकाहरु नै एमसिसी पारित गर्न लागिपरेको देखेर धेरैजसोलाई अझै बदी ससंकित बनाएको छ । यता शेर बहादुर र केपीले छिटो पास गरौ भन्ने उता अमेरिकाले नेपाल चिनको प्रभावमा पर्नुहुन्न, सहयोग नलिइ हुन्न भन्ने आशय प्रकट गर्नुले धेरैको मनमा चिसो पसेकोछ ।
- राष्ट्रियता र दीर्घकालीन असर पर्ने सवालमा एकाध राजनैतिक पार्टी वा व्यक्तिको चाहनालाई प्रमुख मानेर स्वेच्छाचारी र हुकुमी निर्णय गर्न खोज्नु सर्वथा गलत छ ।
- बिदेशी सहयोग लिनुपर्छ तर दाताले अशल भावनाका साथ दिएको हुनुपर्छ । हामीलाई आबश्यक परेकोछ भन्दैमा जस्तोसुकै शर्त स्विकारेर भए पनि लिनैपर्छ भन्ने बाल हठ राख्नु बेठीक छ । केही रकमका लागि देश नै बन्दकी राख्न कुनै पनि नागरिक तयार हुँदैन ।
- यत्तिको इच्छाशक्ति र प्रतिबद्धता त बरु आफैंले देश बनाउनमा प्रयोग गरेको भए देश उहिल्यै बन्थ्यो होला, देशभर जयजयकार पनि हुनेथ्यो ।
- आफैं चाहिँ केही नगर्ने, सधैं अरुको मात्रै आश गरिरहने परनिर्भर मानसिकता नत्यागेसम्म मुलुक समृद्ध पार्ने जतिसुकै भाषण र जति वटा सम्झौता गरे पनि त्यो फगत भ्रमजाल मात्रै हुनेछ ।
- हाम्रो खोपडीमा लागेको बिर्को खोल्न दिला भैसकेको छ । अब चाहिँ जतिसक्दो चाडो विवेकको दकनी खोल्ने प्रण गरौं । 

प्रतिनिधि सभाबाट जसरी संविधान संसोधन विधेयक सर्वसम्मतिले पारित गरेको ऐतिहासिक दिनमा सम्पूर्ण नेपालीलाई गौरवान्वित महशुस भएको थियो । सांसदहरू संसदमा बोलिरहदा हामीलाई कुन नेता कुन पार्टीको भन्ने हेक्का समेत भएन । सबै हाम्रै हुन् भन्ने भावना जागृत भएको थियो । सांसदहरूको बोलीमा जस्तै व्यबहारमा पनि एकरुपता र इमानदारीता कायम रहोस् । जनताले सधैं दृढतापूर्वक साथ दिनेछन् । 
हाम्रो भूमी फिर्ता ल्याउन जनताहरु एकजुट र एकमत भएर बल सुन्दर दंगले सटिक पास मिलाई दिएका छन् । अब सरकारले गोलपोष्टमा चाडै कुटनैतिक बल प्रहार गरेको र गोल भएको हेर्न चाहन्छन् । एमसिसीका सन्दर्भमा पनि त्यस्तै राष्ट्रिय एकता झल्कियोस् । 

सबै नेपाली आशावादी छौं । 
19th June, 2020 

Friday, July 10, 2020

नेकपाको आन्तरिक कलह र वर्तमान सरकारको औचित्य

नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रले चुनावको पूर्वसन्ध्यामा गरेको गठबन्धन अन्ततः पार्टी एकतासम्म पुगेकोछ । राजनैतिक तरलताले आजित जनताहरुले स्थिर सरकारको पक्षमा खुलेरै भोट दिए पनि । करीब दुई तिहाई जनमत प्राप्त कम्युनिष्ट सरकारले अब राष्ट्रिय हितमा धमाधम काम गर्ने अपेक्षा थियो । तर यथार्थमा भने त्यसो हुन सकेको छैन ।

दुई वटा कम्युनिष्ट पार्टी मिलेर बनेको नेकपामा नेताहरुको सम्बन्ध घरी सुमधुर हुने र घरी चिसिने क्रममा अहिले फेरि आन्तरिक कलहले उत्कर्ष रुप लिदैछ । एकता अगावै अधिकांशले नेकपाभित्रको सम्भावित आन्तरिक शक्ति सन्तुलन सम्बन्धि गरेको अनुमान अहिले आएर मेल खाएको छ । अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपि ओली पार्टीभित्रका हरेक कमिटीमा अल्पमतमा परेका छन् । मुख्यतः उनको आफ्नै शैली र स्वभावकै कारण अप्ठ्यारोमा परेका हुन् । सरकारमाथी अहिले तित्राको मुखै बैरी भन्ने उखान चरितार्थ भैरहेको छ ।

नेकपा नेतृत्वको झण्डै दुई तिहाई बहुमत प्राप्त सरकारलाई थुप्रै जनपक्षीय काम गर्नसक्ने ठुलो अवसर जुरेको थियो । ६ वटा प्रदेशमा आफ्नो एकल सरकार, कमजोर प्रतिपक्षी, मधेसी दलको साथ र जनताको अपार समर्थनले गर्दा बाताबरण अत्यन्तै अनुकुल हुदाहुदै पनि जनसरोकारको सवालमा शुरुदेखी नै चुक्दै जादा जनतामा असन्तोष र आशंका बद्दै गएर बिस्तारै गुनासो र बिरोध हुन थाल्नु स्वभाविक थियो । सरकारले जनताको समस्यालाई बुझेर सम्बोधन गर्दै जानुपर्नेमा उल्टै विभिन्न आक्षेप लाउने, बिल्ला भिराउने, अपत्यारिलो गफ हाँक्ने गर्नाले सकारात्मक आलोचना गर्ने तप्कालाई आक्रोशित पार्दै लग्यो । बेला कुबेलाका असान्दर्भिक चुट्किला र टुक्काहरुले पनि मनोरञ्जन दिनुको सट्टा बरु तितोपिरो पार्दै गयो । समयक्रममा आफ्नै पार्टीभित्र पनि त्यो असन्तुष्टि चुलिदै गएर अहिलेको परिस्थिति उत्पन्न हुन पुगेको हो । पार्टीभित्र छलफल र सामुहिक निर्णय गर्दै सोही अनुसार अगाडि बदेको भए यो अवस्था नआउन सक्थ्यो तर त्यसो हुन सकेन । त्यसैले प्रधानमन्त्री अहिले भित्र र बाहिर सबैतिरबाट आक्रमणको तारो बन्न पुगेका छन् जुन निश्चित थियो ।

बिश्व नै कोरोना महामारीको संकटबाट गुज्रिरहेको बेला नेपाल अछुतो रहने सम्भावना थिएन । कोरोनासँग जुध्नका लागि स्वास्थ्य मन्त्रालय मार्फत आवश्यक पूर्वतयारी खासै केही गरिएको थिएन । जब संक्रमण देखिन थाल्यो तुरुन्तै देशभर लकडाउन गरियो, जुनबेला कुर्सी हल्लिरहेको संयोग पनि परेको थियो । जनताहरु केही दिन धैर्यतापूर्वक बसे तर संक्रमितहरु बद्न थाले । लकडाउन चाडै खुल्ने सम्भावना थिएन, यता दैनिक ज्यालादारी गरेर परिवार पाल्नेहरु ठुलो समस्यामा परे । कोहि बच्चा बोकेरै चैत बैशाखको चर्को घाममा अत्यन्तै कष्टकर यात्राका वावजुद भोकभोकै हिडेरै आफ्नो थातथलो फर्किन बाध्य हुनथाले । सबैले देखेका त्यत्रो हुलका हुल मान्छेलाई नदेख्ने सरकारले उनीहरुको पिडा सुन्ने र बुझ्ने सामर्थ्य राख्ने कुरै थिएन । लकडाउन गरेर कोरोना नियन्त्रणमा अहोरात्र खटिनुपर्ने र जनजीवन सहज पार्न कोसिस गर्नुपर्नेमा सरकार भने अचानक पार्टी फोर्ने अध्यादेश जारी गर्ने, बन्दाबन्दीमै सांसद र पूर्व आइजिपीलाई तराईतिर झारेर अर्को पार्टीको सांसद उठाएर ल्याउन निर्देशन दिने, बालुवाटारबाट बीचबीचमा फोन गर्दै आश्वासन बाँड्ने, निवासमै भोजभतेर र सांगीतिक कार्यक्रममा झुम्ने, सिमानामा आएकालाई सुरक्षित तरिकाले प्रवेश गराउन अनिच्छा गर्ने जस्ता कार्यहरु गरिरह्यो । स्वास्थ्य सामाग्री खरिदमा अनियमितता, प्रधानमन्त्री निकटका व्यक्तिहरु अनुचित आर्थिक कारोबारमा संलग्नता, जताततै भ्रष्टाचारको दुर्गन्ध फैलिरहदा प्रम भने कानुनी रूपमा छानबिन गर्नतिर लाग्नुभन्दा बचाउ गर्दै पारदर्शीताको आवाज उठाउनेलाई तीखो कटाक्ष गर्न थाल्दा उनको बोली निरस र फिक्का सुनिदै गयो । सरकारको बेमौसमी योजनाहरु एक पछि अर्को असफल हुँदै जानु र अलोकपृय गतिविधिहरुमाथी प्रश्न उठ्न थालेसँगै नैतिक रूपमा गिर्दै गएको सरकार आफ्नै कारण पार्टीभित्रै संख्यामा पनि कमजोर बन्न पुग्यो । सरकारले प्रभावकारी काम गर्न नसकेकै कारण नेकपाको जनमत घट्न थालेको अनुमान लाउन सकिन्छ ।

वाइडबडी काण्डमा जनताले प्रश्न उठाउदा स्पष्ट पार्नुभन्दा कुनै छानबिन नगरिकन मन्त्रीलाई निर्दोष करार गर्ने, सुन काण्डमा ब्यापारीसँग मिलिमतो गरेर अनुसन्धान प्रतिबेदन नै सामसुम पार्ने, गोकुल फोन काण्डमा पैसा बुझेको प्रमाण खोज्ने, ओम्नि र यतिसँग रातारात सेटिङ मिलाउने तर संसद र पार्टी बैठकमा आफुले नाम नै नसुनेको, थाहै नपाएको, विधि सम्मत निर्णय गरिएको, मन्त्री संलग्न नरहेको अन्तसन्त कुरा गर्दै हिड्ने गर्नाले समस्या झन् बल्झिदै गयो । रुकुममा भएको सामुहिक नरसंहार, अव्यवस्थित क्वारेन्टाइन, क्वारेन्टाइनमै बलात्कार, झाडापखालाकै कारण उपचार नपाई छट्पटिदै प्राण त्यागेका, सिमाना र सडकमा भोकै मरेका जनताका बारे बेखबर रहे झैं केही शब्द बोल्न आवश्यक नठान्ने जस्ता शैलीले नागरिक चिदिदै जानुका साथै आफ्नो सरकार छ भन्ने कतै पनि महसुस गर्नै सकेनन् । तर प्रधानमन्त्री संसदको रोष्ट्रममा बसिबसि विवादित एमसिसीको पक्षमा कुर्लिने, बेसार बारे धारा प्रवाह प्रवचन दिने, सरकारको गुणगान गाउने, राष्ट्रपतिको भरमग्दुर बचाउ र विपक्षीलाई ओठे जवाफ फर्काएर मक्ख पर्ने मात्रै नभएर सरकारले बलात्कार गरेको हो र? यसोउसो गर्न सिकाएको हो र? मारेको हो र? भन्ने जस्ता गैरजिम्मेवार अभिव्यक्ति दिदै सरकार सफल भएको जबर्जस्ती मान्दिनैपर्ने, नमान्ने जतिलाई गणतन्त्र बिरोधी, कसैबाट परिचालित हुल र उच्छृङ्खलको उपमा भिराइदिनमै ध्यान केन्द्रित गरिरह्यो । यसले आउने दिनका बारे राम्रो संकेत गरिरहेको थिएन ।

लकडाउनको बेला ड्युटीबाट फर्किरहेका स्वास्थ्यकर्मी र औषधी किन्न निस्किएका सर्वसाधारणलाई प्रहरीले लठ्ठी बर्साउने र लात हान्ने, डायलाइसिस गर्नैपर्ने बिरामीलाई समेत बाहिर निस्किनै नदिने, गरीबहरुले भोकै मर्न थाल्यौं भन्दा राहत उपलब्ध गराउनु पर्नेमा बाँचे भोलीपर्सी नि खान पाइन्छ भनेर भित्रै थुनेर राख्ने तर सरकारका मान्छेहरु भने तराई पहाड मनपरि डुलिरहने, तन्नेरीका हुललाई कहिले वकिल कार्यालय त कहिले प्रहरी कार्यालयतिर गएर नारा लाउन आदेस दिने कामहरु जायज थिएनन् । राष्ट्रपति चाहिँ खुल्ला सडकमा अगाडि पछाडी दायाँबायाँ सेना प्रहरीको ताँती लगाएर राजसी ठाँटमा साइरन बजाउदै संसद भवन सवार हुने अनि भुइँ टेक्नै नमिल्ने झै गरेर सेनाद्वारा रातो कार्पेट विछ्याउनै पर्ने, शितल निवासमा करोडौंको गलैँचा र साजसज्जा, मन्त्री क्वाटरमा जिमखाना जस्ता गतिविधि देख्दा धेरैलाई फ्रान्सका सम्राट न्युरोकै याद दिलाइरह्यो । राष्ट्रपति एउटा ब्यक्ति मात्रै होईन, सम्मानित संस्था हो । संवैधानिक संस्थाहरु पंगु हुँदै जानुको अर्थ शरीरको अंगहरु क्रमशः फेलियरतिर गएर मान्छेको मृत्यु हुनु जस्तै हो । त्यतातिर गम्भीर भएर समयमै होश पुर्याउन जरुरी छ ।

भारतले हाम्रो भुभाग समेत राखेर नक्सा प्रकाशित गरेपछि सरकारलाई जनताले हाम्रो देशको नक्सा पनि तुरुन्तै जारी गर्न ६/७ महिनादेखि निरन्तर दबाब दिइरहे तर प्रधानमन्त्रीले नक्सा त जत्ती पनि छाप्न सकिन्छ नि भन्ने हलुको टिप्पणी गर्ने, जग्गा नै फिर्ता ल्याउने हो भनेर टारिरहने, नीति तथा कार्यक्रममा समेत नक्साको बिषय नराख्ने तर सचिवालयले राख्नैपर्ने अडान लिएपछि बल्लतल्ल अन्तिम समयमा समेटिएको कुरालाई चाहिँ आफुले गरेको भन्दै एक्लै जस लिनखोज्ने आत्मकेन्द्रित र ब्यक्तिवादी सोचलाई विवेकशील कसैले पनि अशल मान्न नसक्ला । कम्युनिष्ट पार्टीमा त झनै ब्यक्तिभन्दा पार्टी प्रधान हुन्छ । भलै यसको श्रेय जनताले प्रधानमन्त्रीलाई नै दिएका छन् र इतिहासले पनि उनैलाई दिइरहनेछ ।

केपी ओलीको आफ्नै विशिष्ट गुण र वैगुणहरु छन् । परिस्थितिको अनुकुलता र प्रतिकुलतालाई आकलन गरेर बोल्ने उनको स्वभाव देखिन्छ । बरु त्यहीँ कुरा त्यहीँ दिन अर्को ठाउँमा गएर ठ्याक्कै उल्टो कोणबाट पनि बोल्दिन धक मान्दैनन् । तर यसपाली एकरुपता देखाएका छन् । आफ्नै नेतालाई भारतीय एजेन्ट करार गर्ने र व्यबहार पनि सोही अनुसार गर्ने । सकेसम्म पार्टीलाई बेवास्ता गर्ने, बैठक राख्दै नराख्ने, पार्टीका बहुमत सदस्यले गरेको निर्णय नमान्ने अर्थात नसुन्ने, थकाउने, गलाउने र आफुले चाहेकै जसरी सम्झौता गराउने । त्यसो हुन नसके पार्टी नै फुटाउने । त्यहीँ रणनीति अन्तर्गत स्थायी कमिटीको बैठकलाई खुल्ला चुनौती दिइरहेका छन् । आफ्नै सरकारी निवासमा चलिरहेको पार्टी बैठकमा उपस्थित नहुने, नेताहरूको कुरा सुन्न चासो नदिने तर विपक्षी दल, अख्तियार प्रमुख र प्रधानन्यायाधीशलाई रातिराति बोलाएर भेट्ने, लकडाउन लागू नहुने गरि केही युवाहरुलाई अरुको लागि निषेधित क्षेत्र घोषणा गरिएको माइतीघर मण्डलामा समर्थनमा नारावाजी गर्न लगाउने, अहिलेको पार्टी फोरेर पूर्वपार्टी चलाउने मनसायले आफू निकटका व्यक्तिहरुलाई निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता गर्न पठाउने क्रियाकलापहरु निर्धक्क भएर गरिरहेका छन् ।

संसद अधिबेशन अन्त्यको निर्णय गर्न समेत सभामुखसँग परामर्श गर्न आवश्यक ठानेनन् । आफ्नै पार्टीमा छलफल त के जानकारी नै दिएनन् । प्रतिपक्षीले त झन् कुनै सुइँको नै पाएनन् । बिहान पार्टीको अर्का अध्यक्षसँग संसद चालू राख्ने सहमति अनि प्रतिपक्षीलाई राति संसदमा मिलेर एमसिसी टेबल गर्न आग्रह गर्ने तर हठात अर्को दिन मन्त्री परिषद बैठकमा मन्त्रीहरू आइनपुग्दै संसदलाई रत्यौली खेल्ने थलो नबनाउने भन्दै अध्यादेशको दोका खुल्लै राख्न संसद अन्त्यको निर्णय गर्न हिच्किचाएनन् । अध्यादेश ल्याउन, फिर्ता गर्न र संसद अधिबेशन अन्त्यको निर्णय जति हतारमा भएको थियो, त्यत्तिकै तेज गतिमा राष्ट्रपतिको अनुमोदन पनि भएकोछ । यसो हुनुमा एउटै मात्र कारण प्रधानमन्त्री र राष्ट्रपतिको नियमित भेटघाट र सहकार्यको प्रतिफल हो । बालुवाटारले सकेसम्म आफैले गुट भेला गर्ने, फकाउने, लोभ्याउने, धम्क्याउने र नसके शितल निवास रिफर गर्ने कार्य नाजायज र खेद्जनक छ । यसरी राष्ट्रकै उच्च र सम्मानित पदको गरिमा र मर्यादा कायम रहिरहन्छ भन्ने ठान्नु आपत्तिजनक छ ।

मानौं, यतिबेला सरकारमा अरु नै कोही रहेका हुँदा हुन् त प्रधानमन्त्रीले कति जोडतोडले छिर्केमिर्के कटाक्ष गरिरहेका हुँदा हुन् ? पार्टीमा उनी विपक्षमा रहेको भए उनी संयमित हुँदै वार्ता गरिरहेका हुन्थे होलान् ? सचिवालय, स्थायी कमिटी र केन्द्रीय कमिटीमा उनको बहुमत हुदो हो त अहिलेसम्म के कस्ता निर्णय गरिसकेका हुन्थे होलान् ? अहिले पार्टी गणित त्यस्तो छैन तसर्थ अनुमान मात्रै लाउन सकिन्छ । आफुलाई जबजको उत्तराधिकारी ठान्ने तर जवजकै आधारभूत मान्यतालाई व्यबहारमा नमान्ने अराजक, अलोकतान्त्रिक, अहंकारी, स्वेच्छाचारी र ब्यक्तिवादी सोचाइले देश, पार्टी, विचार र स्वयम् आफैलाई पनि फाइदा गर्दैन ।

कांग्रेस नेतृत्वको सरकारले नेपालमा संविधान जारी गरेकोमा असन्तुष्टि प्रकट गर्दै भारतले नाकाबन्दी गरेको थियो । मधेसवादी दलहरु आन्दोलनमा थिए । लगत्तै केपी ओली प्रधानमन्त्री भए । नाकाबन्दीको मुकाबिला देशभक्त जनताले डटेर गरिरहेका थिए । प्रधानमन्त्री ओली भने कुटनैतिक पहल गरेर स्थितिलाई सामान्य बनाउन तत्परता देखाउनुभन्दा कुर्सीमा बिराजमान भएर मधेसी र पहाडी भनेर उत्तेजना फैलाउन उद्दत थिए । मधेसमा गोलीले युवाहरू दल्दै गर्दा रुखबाट पाकेका एकदुई आँप झर्नु नौलो कुरा नभएको बताउथे । ईन्डियासँग चाइना कार्ड प्रयोग गर्थे तर व्यबहारमा भने कुनै औपचारिक प्रक्रिया थालेनन् । फलस्वरूप देशमा जातीय दंगाको खतरा बदिरहेको थियो भने दुबै छिमेकी मुलुकसँगको परराष्ट्र सम्बन्ध छिन्नभिन्न अवस्थामा पुग्दै थियो । संघ, प्रदेश र स्थानीय तहको निर्वाचन अनिश्चित थिए । आफ्नै पार्टी नेताहरूले पहल गरेको र साक्षी बसेको सत्ता साझेदारी दलसँगको आलोपालो लिखित सम्झौतालाई पनि नेताहरुको आग्रहका वावजुद अस्वीकार गरिदिए । परिणामस्वरूप संसदमा अविश्वास प्रस्ताव दर्ता भएसँगै अघिल्लो पटकको उनको कार्यकाल टुङ्गिएको थियो । नेकपाभित्रको आन्तरिक मामिला छिट्टै साम्य नहुने हो भने पुनः त्यस्तै पुनरावृत्ति हुने सम्भावना देखिदैछ । नेकपाका नेता कार्यकर्ताले प्रस्तुत गर्ने उदारता र संयमताले नै नेकपाको भविष्य निर्धारण गर्नेछ ।

सुर्य अब पश्चिमबाट उदाउछ, नेपाललाई वार्षिक सवा अर्ब फाइदा आउछ, महाकाली सन्धि राष्ट्रिय हितमा छ भन्दै सन्धि गरेर संसदबाट अनुमोदन गर्न प्रमुख भूमिका खेल्नेहरु नै पुनः एमसिसी सम्झौता मार्फत मुलुक समृद्ध बनाउने जिद्दी गर्नु, सित्तैमा त्यत्रो पैसा आइरहेको भनेर र्याल चुहाउनु, अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध बिग्रन्छ भन्ने पिरले सार्वभौम र स्वाधीनताको ख्याल नगरी जसरी नि पास गर्न तम्सिनु कुनै अनौठो भएन, आश्चर्य त जब यिनै मान्छेहरु संसद र सडकमा खुंखार देशभक्त र खाटी राष्ट्रवादी कहलिन्छन् । यिनकै समर्थनमा सडकमा होहल्ला गर्दै केही थान जवानहरु प्रदर्शनमा कुर्लिन्छन् । सरकार गठन भएदेखि नै जनताप्रति उत्तरदायी बन्न जाँगर नदेखाएकै कारण मुख्य जिम्मेवारीबाट सरकार चुक्दै गयो । देश बिदेशमा रहेका नेपालीले देशलाई आर्थिक र बौद्धिक सहयोग गर्न जुटिरहदा सरकार भने एकपछी अर्को भ्रष्टाचार काण्डमा फसिरह्यो । महामारी संकटमा समेत स्वास्थ्य सामाग्रीमा कमिसनको खेल खेल्छ, विपत्तिमा उद्द्वार गर्नुपर्ने नागरिकमाथि व्यापार गर्छ । जसको कारण केही मन्त्रीले गरेका राम्रा कामहरू पनि ओझेलमा परिरहे । समग्र मूल्याकंन गर्दा मुलुकमा सुशासन कायम गर्न सरकार असफल भएकै हो ।

कोरोना महामारी पश्चात् देशमा बेरोजगारी र भोकमरीले विकराल समस्याको रुप लिने निश्चित छ । गरीबहरु बादीमा बग्ने, पहिरोले पुरिने, घरबारविहीन हुने र शीत लहरले मृत्युु हुने जस्ता सधैंको समस्या दोहोरिने नै छ । हरेक वर्ष उस्तै प्रकृतिको समस्या दोहोरिइरहदा पनि रोकथाम, नियन्त्रण र क्षति न्यूनीकरण गर्न आवश्यक योजना बनाउन सकेका छैनौं । अबको तहसनहस अर्थतन्त्र उकास्न, जनताका समस्या हल गर्न, छिमेकीसँग बिग्रदो कुटनैतिक सम्बन्ध सुधार्न, कोरोना बिरुद्ध लड्न, अनिकालको सामना गर्न, रोजगारी सिर्जना गर्नका लागि कुनै स्पष्ट र ठोस योजना नै बनेको छैन । सरकार बेकारमा तथ्यहिन कुरालाई प्रमाणित गर्नमै सकेजति शक्ति खर्चिरहेको छ । तसर्थ वर्तमान सरकारको औचित्य लगभग सकियो । अबको कठिन परिस्थितिलाई सम्हालेर नेतृत्व प्रदान गर्नसक्ने ब्यक्तिको आगमन नै अहिलेको आवश्यकता हो ।

सक्षम र योग्य कमान्डरलाई चिन्ने लडाइँको मैदानमै हो । तसर्थ केपी ओलीलाई प्रधानमन्त्रीका रूपमा चिन्ने उपयुक्त समय यहि नै थियो । अध्यक्षबाट हटाउने नहटाउने उनको पार्टी नेकपाको नितान्त आन्तरिक बिषय हो । सांगठनिक विधी नमान्ने र अनुशासन उल्लंघन गर्नेलाई पार्टीको निर्णय नै सर्वोपरि हुनसक्छ । विधि र प्रक्रियाको वकालत गर्ने तर विधि लागू गर्न हिम्मत नगर्नेहरु पनि उत्तिकै जिम्मेवार छन् । कुनै ब्यक्तिकै कारण संस्थाले क्षति व्यहोर्नुपर्छ भने त्यो दुर्भाग्यपूर्ण हुनेछ । नेकपा फुट्ला भन्ने चिन्ताले देशलाई भड्खालोमा हाल्ने र जनताहरु सती जानुपर्ने कुरामा कदापी सहमत हुन सकिन्न ।

आम जनताले देशको निम्ति कसैले इमान्दारीपूर्वक जादु गरोस् भन्ने चाहेका छन् । त्यो सम्भावना त छैन तै पनि जनताले खोजेको बेला सरकार भएको अनुभुति हुनुपर्छ । नेतृत्वको अग्निपरिक्षा संकटको घडिमै हुने हो । यथास्थितिमा रुमल्लिएर बेथितिलाई मौलाउनु दिनुभन्दा नयाँ विकल्प खोजिनु पर्छ । केपी बसेको कुर्सीमा अर्को कोहि ब्यक्ति आउने बित्तिकै चमत्कार हुने होईन तै पनि बीसको उन्नाइस पो हुन्छ कि भन्ने आशा गर्नुपर्छ । अर्को आउनेले पनि सुशासन दिन नसकेको खण्डमा फेरि अर्को उत्तम विकल्पको खोजी गरिनैपर्छ । जबसम्म साच्चिकैको सहि नेतृत्व भेटिदैन तबसम्म अनेक विकल्पमा जानैपर्छ । यदी निस्वार्थ नेतृत्व चयनमा लाग्यौ भने स्वभाविक रुपले एकदिन स्थायी वा स्थिर सरकार या सजिलैसँग फेरबदल नहुने जनताको सरकार पक्कै पाउनेछौं । अहिले तुरुन्तै चाहेर मात्रै त्यो सम्भव छैन तर आम जनताले सचेत दंगबाट व्यवस्था र नेताको खोजी भने निरन्तर जारी राखिरहनु पदर्छ ।
२६ असार २०७७